Tragedia Wierzchowin

6 czerwca 1945 roku oddziały Narodowych Sił Zbrojnych,z rozkazu szefa Pogotowia Akcji Specjalnej XVI Okręgu NSZ Zygmunta Wolanina("Zenon"),przeprowadziły we wsi Wierzchowiny (powiat krasnystawski) akcję,której celem było zlikwidowanie zamieszkałych tam Ukraińców.Zgrupowaniem około 300 ludzi,w którego skład wchodziły oddziały :ppor.Romana Jaroszyńskiego ("Roman"),ppor.Zbigniewa Góry("Jacka"),st.sierż.Eugeniusza Walewskiego("Zemsta")i sierż.Stanisława Sekuły("Sokół");dowodził mjr Mieczysław Pazderski("Szary").W wyniku kilkugodzinnej akcji zamordowano 194 osoby narodowości ukraińskiej.

14 czerwca 1945 roku w okolicach wsi Huta i Wojsławice(pow.krasnystawski)zgrupowani to zostało rozbite przez wojska NKWD i funkcjonariuszy UBP.Zginęli wówczas m.in."Szary","Jacek"i"Sokół".Następnie ja podaje E.Misiło,aresztowano 23.członków NSZ,z których 19 marca 1946 r.,głośnym wówczas procesie tzw.lubelskiego PAS,ośmiu skazano na karę śmierci (w tym"Zenona"i"Romana"),14.na karę więzienia od roku do 9 lat,a dwie osoby uniewinniono.Ze wszystkich oskarżonych tylko "Roman" brał udział w akcji na Wierzchowiny.Koła byłych członków NSZ oraz niektórzy historycy uważają,że zbrodni w Wierzchowinach nie dokonały oddziały NSZ,lecz utworzone i szkolone przez NKWD tzw.bandy pozorowane,które ucharakteryzowane na oddziały partyzanckie miały za zadanie kompromitować działające wówczas podziemie.


D O U M E N T Y

Nr.1
1945 czerwiec 16,m.p.-Meldunek dowódcy oddziału NSZ por."Romana"z przeprowadzonej akcji we wsi Wierzchowiny
Melduję,że dnia 6 VI 1945 r. oddziały NSZ pod dowództwem kapitana "Szarego",które wchodziły w skład oddziału kpt."Szarego":por."Jacka",por."Romana",st.sież."Zemsty" i sierż."Sokoła",udały się na akcję na wieś ukraińską Wierzchowiny,która jest położona na granicy powiatu krasnostawskiego i hrubieszowskiego.Sama wieś składa się z Ukraińców z wyjątkiem kilku rodzin polskich z dokładnością do pięciu rodzin.